FRAGMENT UIT 'INNERLIJKE RUST'

Het basisprobleem is steeds hetzelfde. Je hebt mensen die last hebben van lichtheid en snel verveeld zijn en voortdurend van plannen wisselen, waarbij ze dan het meeste voelen voor wat ze hebben opgegeven. En je hebt mensen die apathisch zitten gapen. Denk daarbij nog de groep die het vergaat zoals slechte slapers: de hele tijd draaien en weer anders gaan liggen, totdat van pure uitputting de slaap komt. Om de zoveel tijd richten zij hun leven anders in, en uiteindelijk houden ze maar iets aan waar ze toevallig bij zijn uitgekomen. Niet door weerzin tegen dat veranderen maar door ouderdom: hun energie voor vernieuwing is op. En denk daarbij ook nog de groep die juist te weinig flexibel is, niet door koppig vasthouden aan principes, maar door inertie. Die mensen leven niet zoals ze willen maar gewoon zoals ze zijn begonnen.

Talloos zijn de symptomen van de kwaal. Maar het resultaat is gelijk: ontevredenheid met jezelf. Het komt allemaal doordat de ziel niet op orde is, en door aarzelende of onvervulde verlangens. Niet durven doen wat je wilt of niet bereiken wat je wilt, blijven hopen en daar helemaal in opgaan.

Al deze mensen zijn steeds onstabiel en veranderlijk, zoals onvermijdelijk is bij alles wat niet vastzit. Om hun zin te krijgen begaan ze elke weg, ze leren zich beschamende, ingewikkelde dingen aan, dwingen zich daartoe. En als hun inspanning zonder beloning blijft doet het pijn: wat een nutteloze blamage... Dan hebben ze spijt van wat ze wilden. Niet dat het verkeerd was maar dat het vergeefs bleek.

'Waren we er maar nooit aan begonnen,' denken ze vervolgens, terwijl opnieuw beginnen een schrikbeeld is, en zo komt onderhuidse onrust op. Ze vinden geen uitweg want ze zijn hun verlangens niet de baas en kunnen er ook niets mee doen. Het leidt tot stagnatie en algehele lethargie. Hun leven komt niet uit de verf, hun wensen blijven onvervuld.

Dat wordt allemaal nog erger als ze zich uit weerzin tegen hun moeizame mislukkingen terugtrekken in privéactiviteiten. Daar kun je namelijk niet tegen wanneer je eigenlijk klaar staat voor publieke functies en niets liever wilt dan actief zijn, wanneer je van nature gejaagd bent doordat je in jezelf niet genoeg hebt om op terug te vallen. Als alle ontspanning wegvalt die juist aan die drukke bezigheden te danken is, wordt het ondraaglijk: dat huis, die stilte, die vier muren. En met tegenzin zie je dat je bent overgelaten aan jezelf.

Het gevolg? Verveling, ontevredenheid met jezelf, ongedurigheid doordat je nergens geestelijk rust vindt. Uitzitten van je vrije tijd, bedrukt en ellendig. Vooral als je schaamte voelt de oorzaken te erkennen en je gekweldheid door die gêne naar binnen is geslagen. Want daar raken je verlangens in de knel, je kunt er geen kant meer mee op, ze verstikken elkaar. Dat leidt dan tot melancholie en matheid, of duizend-en-een veranderingen van plannen en gedachten. Gespannen verwachtingen door nieuwe ambities, neerslachtigheid door alles wat te hoog bleek gegrepen.

Ja, zo krijg je mensen die hun eigen vrijheid haten en klagen dat ze niets omhanden hebben. Mensen die verschrikkelijk jaloers raken als het anderen goed gaat, want dat ellendig niets doen is een voedingsbodem voor afgunst. Ze willen de vernietiging van iedereen omdat ze zelf niet verder kunnen komen.

Weerzin tegen andermans succes, wanhoop aan eigen vooruitgang. En dat werkt innerlijk weer door in woede op het lot en geklaag over 'de moderne tijd' en wegkruipen in een hoekje, waar mensen dan broeden op hun eigen straf. Want uitgerekend van zichzelf hebben ze schoon genoeg.
 

(uit c.2)

fragment op Filosofie.nl (jammer dat de vertaler en uitgever niet genoemd worden)

fragment op Athenaeum.nl