VincentHunink



HOME VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT





 


TACITUS
Leven van Agricola en De Germanen

vertaald en toegelicht door Vincent Hunink
Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam 2000; 2e druk als Salamander Klassiek, Amsterdam 2006



[2e druk, 2006 
107 p.; ISBN 90 253 5338 X]

 



[1e druk, uitverkocht;
geb. 107 p.; ISBN 90 253 5323 1]



Twee literaire tochten naar barbaarse streken, het woeste Brittannië en Germanië, geschreven door de grootste en beroemdste Romeinse geschiedschrijver. Onschatbare historische bronnen en een proeve van stilistisch meesterschap.

Publius Cornelius Tacitus (ca. 55-117) richt met deze geschriften de aandacht op twee barre gebieden, Brittannië en Germanië, waar een beschaafde Romein eigenlijk niets te zoeken heeft. 'Het leven van Agricola' gaat over zijn schoonvader, die een aantal militaire expedities uitvoerde in Engeland en Schotland. Voor zijn successen werd hem door de 'slechte' keizer Domitianus de gepaste eer onthouden. Dat heeft Tacitus, zelf een vooraanstaand senator, zo dwarsgezeten dat hij zijn schoonvader heeft vereeuwigd in een korte, gepassioneerde biografie. Het is zijn eerste literaire werk, gepubliceerd in 98, kort na de dood van Domitianus. Indrukwekkend zijn Tacitus' uitingen van opgekropte emotie: haat tegen de vroegere keizer en hoop op betere tijden staan er naast verdriet en een bitter schuldgevoel over het eigen falen en zwijgen.

'De Germanen', eveneens van 98, geeft een unieke, gedetailleerde beschrijving van dit volk en het gebied waar ze wonen. Het blijken primitieve, dobbelende bierdrinkers, maar ook onvervaarde vechters, voor wie de Romeinen maar beter kunnen oppassen. Afgrijzen en bewondering, arrogantie en zelfkritiek gaan hand in hand in dit uitdagende en ambivalente portret van onze verre voorouders.
In deze vertaling komt de bondige en geconcentreerde stijl van Tacitus tot zijn recht.


 

illustratie: tekst uit de Germania-vertaling op de wanden van de tentoonstelling Luxe en Decadentie, Leven aan de Romeinse goudkust, Museum het Valkhof, Nijmegen (23 augustus 2008-4 januari 2009)

(foto Vincent Hunink). Meer citaten en foto's van de expo



FRAGMENT

Huiselijk leven en tijdverdrijf (22-25)

Ze slapen meestal lang uit en wassen zich dadelijk na het wakker worden. Doorgaans doen ze dat natuurlijk met warm water, want de winter duurt er zeer lang. Na het wassen gebruiken ze de maaltijd, waarbij ieder een stoel voor zich alleen heeft en een eigen tafel. Daarna vertrekken ze voor hun zaken en ook vaak naar feesten, gewapend en al. Dag en nacht doordrinken wordt niemand tot schande aangerekend. Ruzies komen natuurlijk veel voor bij zoveel drankgebruik, en het blijft maar zelden bij gescheld. Vaker eindigt het met doodslag of vechtpartijen.

Maar de feesten dienen ook voor allerlei soorten overleg: vetes bijleggen, familiebetrekkingen aangaan, leiders aanwijzen, ja, oorlog en vrede. Want dat is de tijd, zo is de gedachte, waarop een mens het meest openstaat voor eerlijke argumenten of het meest warmloopt voor grootse plannen. Dit volk kent geen sluwheid of geslepenheid en men zegt in de vrolijkheid van het moment nog gewoon wat men denkt, zodat ieders overtuiging dus open op tafel ligt. Daags daarna komt men op de zaken terug. Beide tijden komen tot hun recht: ze overleggen als ze van hun hart geen moordkuil maken en nemen een besluit wanneer vergissen uitgesloten is.

Hun gewone drank is een brouwsel van gerst of tarwe, vergist op een soortgelijke manier als wijn. De stammen dichter bij Rijn en Donau importeren ook wijn. Het eten is simpel: vruchten van het land, vers wildbraad, gestremde melk. Men verdrijft de honger zonder speciale recepten, zonder kruiden. Die matigheid kennen ze niet bij het lessen van dorst. Als men op hun drankzucht inspeelt en hun voorzet zoveel ze maar willen, zijn ze gemakkelijker te overwinnen door hun slechte gewoonten dan gewapenderhand.

Ze kennen maar één soort amusement, dat bij elke samenkomst hetzelfde is. Jongens die daar een sport in zien springen er naakt tussen zwaarden en vijandig uitgestoken spiesen. Oefening baart kunst, en kunst schoonheid, maar ze doen het niet voor geld of gewin. Ook voor de meest gedurfde gekheid bestaat het enige loon in het plezier van de toeschouwers.

Dobbelen is bij hen, wonderlijk genoeg, een ernstige zaak waarbij ze nuchter blijven. Bij het winnen of verliezen zijn ze zo fanatiek dat ze tenslotte, als alles kwijt is, bij de laatste worp hun vrijheid en lichaam inzetten. De verliezer gaat vrijwillig in slavernij: hoe jong of sterk hij ook is, hij laat dan toe dat hij wordt geboeid en verkocht. Zo ijselijk consequent kan men zijn in iets verkeerds. Zelf spreken ze van een 'erezaak'. Zulke slaven verhandelt men, om zelf ook de smaad van zo'n zege kwijt te raken.

De rest van de slaven wordt niet ingezet zoals bij ons, met welomschreven taken binnen een huishouden. Ieder heeft er zijn eigen huis en haard, en krijgt van zijn meester een bepaalde hoeveelheid graan, vee of kleding opgelegd, als was hij een pachter. Tot hier gaat de gehoorzaamheid van de slaaf. De huishoudelijke taken worden verder uitgevoerd door de eigen vrouw en kinderen. Geseling van slaven of geketende dwangarbeid is er zeldzaam. Maar slaven doodslaan komt geregeld voor, niet als sanctie en uit strengheid, maar in een opwelling en uit woede, net als met persoonlijke vijanden, maar dan straffeloos.

Vrijgelatenen staan maar iets hoger dan slaven. Zelden hebben ze een rol van betekenis binnen het huis, nooit in de gemeenschap, behalve bij de stammen die een koning hebben. Daar klimmen ze namelijk zelfs op tot boven vrijgeborenen en edelen. Bij de rest geldt achterstelling van vrijgelatenen als blijk van vrijheid.

 

---

Een ander fragment werd ook elders gepubliceerd:

'De huwelijksmoraal van de Germanen volgens Tacitus (98)', {vertaling van Tacitus, Germania, c.18-20} in: Lamberthe de Jong, De vrouw in Nederland. Haar eigen geschiedenis in meer dan 100 verhalen, (Van Gennep), Amsterdam 2007, p.15-16 <ISBN978 90 5515 887 4>

Boven: ontwerp voor walstoep Oude Rijn in stadcentrum Alphen aan den Rijn (2005)
Onder: foto van gerealiseerde steen (detail) (foto Titus Nolte).

 

 

 

 


latest changes here: 17-09-2017

 


 



HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2017 V. Hunink

copyright statement  / contact