SOPHRONIUS Leven van Maria van Egypte van gevallen vrouw tot heilige
vertaling Vincent
Hunink, inleiding Guerric Aerden ocso
Ta Grammata, Groningen 2022
ISBN
978-94-6426-065-6| pb. 68 blz; EUR nn
De bekendste woestijn-moeder is
Maria van Egypte. Vanaf haar twaalfde had
zij uit eigen wil zeventien jaar lang een
liederlijk leven geleid als hoer in
Alexandrië. Toen zij dit leven in Jeruzalem
voort wilde zetten, kwam het daar tot een
bekering. Daarna trok zij de woestijn van
Palestina in, bij de Jordaan. Eerst leverde
zij daar ook weer zeventien jaren harde
strijd met haar verlangens, daarna volgden
nog dertig jaren van boetedoening.
Het leven van deze Maria leren we
kennen via de mond van woestijnvader
Zosimas. Deze had van zichzelf het idee dat
hij als asceet de volmaaktheid had bereikt,
maar door zijn kennismaking met Maria krijgt
hij zijn lesje geleerd. Zo wordt hij gered:
zij was pas werkelijk volmaakt, maar zónder
dat van zichzelf te denken.
Zo is deze tekst uit de vroege
zevende eeuw in feite een dubbelbiografie',
van twee mensen die in het 'niets' van de
woestijn radicaal afstand doen van de wereld
en daar een ontmoeting hebben met de
waarheid, en uiteindelijk met zichzelf.
Vooral in de oosterse kerken is
dit leven nog altijd zeer geliefd. Elk jaar
in de vastentijd wordt eruit voorgelezen.
Het Leven van Maria van Egypte
is bekend via allerlei versies die op een
Latijnse vertaling teruggaan. In deze
uitgave wordt het voor het eerst
rechtstreeks uit het Grieks in het
Nederlands vertaald, door Vincent Hunink.
In de uitvoerige inleiding van
Guerric Aerden ocso kunt u lezen over Maria
van Egypte als anti-vrouw, als 'paasicoon'
voor monniken, als een van de bronnen voor
de traditie van Maria Magdalena als
prostituee. En over de rol van de woestijn -
hier van Palestina - in het
vroeg-christelijke ascetendom.
Griekse tekst
De Griekse tekst van Sophronius is
tamelijk lastig vindbaar. Voor de liefhebbers is er een opgemaakte
Griekse tekst, die naast de vertaling kan worden
gebruikt. De tekst is zo goed mogelijk gemaakt als
leestekst maar heeft geen pretenties als
wetenschappelijke teksteditie.
(16) Toen de monnik dat
hoorde en zag, wierp hij zich op de grond en
greep haar bij de voeten. ‘Ik bezweer u,’ sprak
hij onder tranen, ‘bij de naam van Christus onze
God, die uit de Maagd is geboren, voor wie u
zich met naaktheid hebt bekleed, voor wie u uw
lichaam zozeer hebt uitgemergeld: houdt u toch
niets verborgen voor uw dienaar! Wie bent u?
Waar komt u vandaan? Wanneer en hoe bent u hier
in de woestijn komen wonen? Houdt u voor mij
geen persoonlijk detail verborgen, maar vertelt
u alles. Want dan maakt u Gods grootse daden
onmiskenbaar. Verborgen wijsheid, een
onzichtbare schat, wat heb je daaraan?, zoals
geschreven staat. 20
Vertelt u mij alles,
omwille van de Heer. Want u zult dat niet doen
uit opschepperij of pronkzucht, maar om
zekerheid te bieden aan mij, onwaardige zondaar.
Ja, ik vertrouw op God, voor wie u leeft en
dienst doet: juist hierom ben ik geleid naar
deze woestijn. Het doel is dat de Heer mij alles
aangaande u duidelijk maakt. Het ligt niet in
onze macht de beschikkingen van de Heer te
bestrijden. Het is zeker naar de zin van
Christus onze God dat u en uw strijd bekend
raken. Anders had Hij niet toegelaten dat u door
iemand werd gezien en ook mij niet gesterkt om
die lange weg af te leggen. Ik die nooit van
plan of in staat was mijn cel te verlaten!’
(17) Toen vader Zosimas
dit alles en nog meer zei liet de vrouw hem
overeind komen. ‘Mijn beste vader,’ sprak ze,
‘ik schaam me u te vertellen over de schande van
mijn daden, vergeeft u mij omwille van de Heer.
Maar ja, u hebt mijn lichaam naakt gezien,
daarom zal ik ook mijn doen en laten voor u
blootleggen. Dan zult u zien van hoeveel schande
en vernedering mijn ziel is vervuld.
REACTIES
Het boek is
lovend besproken door P
i e t e r D e r d e y n in Katholiek
Nieuwsblad van 27 mei 2022, p. 17
('verschroeiende maar uitmuntende
woestijnkost')
---
Recensie door G ( e r a r d )
M ( a t h i j s e n ) in Benedictijns
Tijdschrift2022/2
---
Recensie
door D i r k H a n s s e n s O S B in De
Kovel 73, juni 2022, p. 108-109.
(in grote lijnen vergelijkbare tekst met de
recensie van GM)