VincentHunink

HOME | VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT

QUADRIGARIUS & SISENNA

De schoonheid van strijd
Verzamelde prozafragmenten

ingeleid, bezorgd en vertaald door Vincent Hunink
Voltaire, 's-Hertogenbosch 2010
(Bibliotheca Latina Archaica, VI)

ISBN 978-9058480958

tweede, digitale editie: Nijmegen 2011

De Romeinse dichtkunst kent enkele erkende hoogtepunten, zoals Vergilius' Aeneis en Ovidius' Metamorfosen. Deze klassieke werken uit de tijd van keizer Augustus bouwden voort op voorbeelden uit de oudere Romeinse literatuur. Maar veel van die oudere gedichten werden er zozeer door overvleugeld dat ze in vergetelheid raakten en zelfs verloren gingen.

Het  zesde en laatste project in de serie draait om de verzamelde proza-fragmenten van twee Romeinse annalisten uit de eerste helft van de eerste eeuw voor Christus.

Na Cato wordt historiografie in Rome snel populair. Tal van auteurs wijden zich aan ‘Historiën’ of ‘Annalen’ over de spectaculaire groei van de Romeinse macht. Gevaarlijke oorlogen, sterke staaltjes van moed en goede moraal, pakkende anekdotes: de Romeinen halen hun hart eraan op.

Dit boek bevat werk van twee auteurs uit ongeveer 100 v.Chr., Claudius Quadrigarius en Cornelius Sisenna. Bevlogen en optimistisch belichten zij Rome’s geschiedenis, zonder een spoor van somberheid of cynisme en in verzorgde, fraaie taal. Quadrigarius heeft daarbij een voorkeur voor pittige duels, Sisenna valt op door korte, messcherp beschreven strijdscènes.

Zo wordt bij beiden iets voelbaar van de mentaliteit waarmee Rome zich ontwikkelde tot een wereldrijk. Beiden blijken bovendien opmerkelijke stilisten. Menig fragment bezit een welhaast poëtische kwaliteit.  

FRAGMENTEN

QUADRIGARIUS 1,12
duel van Marcus Valerius Maximus Corvinus tegen een Galliër (349 v.Chr.)

[Adulescens tali genere editus L. Furio Claudio Appio consulibus <fit> tribunus militaris. Atque in eo tempore copiae Gallorum ingentes agrum Pomptinum insederant, instruebanturque acies a consulibus de ui ac multitudine hostium satis agentibus.

Dux interea Gallorum uasta et ardua proceritate armisque auro praefulgentibus grandia ingrediens et manu telum reciprocans incedebat perque contemptum et superbiam circumspiciens despiciensque omnia uenire iubet et congredi, si quis pugnare secum ex omni Romano exercitu auderet.

Tum Valerius tribunus ceteris inter metum pudoremque ambiguis inpetrato prius a consulibus ut in Gallum tam inmaniter adrogantem pugnare sese permitterent, progreditur intrepide modesteque obuiam; et congrediuntur et consistunt et conserebantur iam manus.

Atque ibi uis quaedam diuina fit: coruus repente inprouisus aduolat et super galeam tribuni insistit atque inde in aduersari os atque oculos pugnare incipit; insilibat, obturbabat et unguibus manum laniabat et prospectum alis arcebat atque, ubi satis saeuierat, reuolabat in galeam tribuni.

Sic tribunus spectante utroque exercitu et sua uirtute nixus et opera alitis propugnatus ducem hostium ferocissimum uicit interfecitque atque ob hanc causam cognomen habuit Coruinus. Id factum est annis quadringentis quinque post Romam conditam.]

Een jongeman afkomstig uit dit geslacht wordt krijgstribuun tijdens het consulaat van Lucius Furius en Appius Claudius. In die tijd hielden enorme troepen Galliërs het Pomptijns gebied bezet. De consuls formeerden een slaglinie, hoewel zij zich zorgen maakten over de sterkte en troepenomvang van de vijand.

Intussen trad een Gallische aanvoerder naar voren, een reus, een boom van een kerel, zijn wapens blinkend van goud. Zo liep hij daar, zwaaiend met een werptuig, minachtend en hooghartig om zich heen kijkend, neerziend op alles. Iemand moet maar opkomen voor een duel, roept hij: wie uit heel dat Romeinse leger durft tegen hem te vechten?

Dan reageert tribuun Valerius. Terwijl de rest wankelt tussen angst en schaamte, vraagt hij eerst de consul toestemming om te vechten tegen die afschuwelijk arrogante Galliër en beent dan onvervaard en bedaard op de man af. En ze komen bij elkaar en staan daar samen, ze raakten al slaags.

Daar blijkt vervolgens iets van een goddelijke macht: ineens komt onverwacht een raaf aanvliegen, strijkt neer op de helm van de tribuun en begint vandaar de tegenstander aan te vallen op zijn gezicht, in zijn ogen. Hij hupte naar voren, viel hem lastig, haalde met de klauwen zijn hand open, belemmerde hem het zicht met de vleugels. En toen hij genoeg tekeer was gegaan vloog hij terug naar de helm van de tribuun.

Zo heeft de tribuun voor de ogen van beide legers gestreden, krachtens eigen moed en met hulp van de vogel, en daarbij een bijzonder woeste vijandelijke aanvoerder overwonnen en gedood. En om die reden kreeg hij de bijnaam Corvinus ('van de Raaf'). Dit heeft plaatsgevonden vierhonderdvijf jaar na de stichting van Rome.

SISENNA *3,30-35
uit militaire scènes

- opstelling - aanval - verstrekking van slingerstenen - projectielen - manoeuvre door de Romeinse commandant Marcus Caecilius Cornutus - schade in een stad na een beleg

ac post armatos funditores ac sagittarios ponit

en achter de zwaarbewapenden stelt hij slingeraars en schutters op



sparis ac lanceis eminus peterent hostes

...dat zij met speren en lansen de vijand van verre bestookten



manualis lapides dispertit, propterea quod is ager omnis eius modi telis indigebat

...deelt stenen uit om met de hand te gooien, omdat het in heel dat terrein ontbrak aan zulk werptuig



longius scorpios catapulta concitos

door een katapult afgeschoten, ver reikende projectielen



Cornutus tamen ex tempore signa constituit et sicut steterant manipulos obuerti iussit.

Cornutus liet echter ter plekke halt houden en beval de manipels zo als ze stonden een front te vormen.



dissipatis imbricum fragminibus ac testis tegularum

stukken dakgoot en dakpan-scherven her en der op de grond
 

SISENNA *4,16
stilte (in een vergadering of voorafgaand aan een duel)

silentium oritur

een stilzwijgen rijst

HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2017 V. Hunink

copyright statement  / contact