|
HET VOLK AAN ZET
Atheense democratie en
maritieme macht
geanalyseerd door Pseudo Xenofon
('de oude oligarch')
vertaald door Vincent
Hunink
ingeleid door Fik Meijer
Uitgeverij Parthenon, Almere 2011
ISBN 978 90 79578 269; 75 p.; EUR 11,90
Op naam van de Griekse schrijver Xenophon
(ca. 400 v.Chr.) staat een kort, intrigerend traktaatje over het klassieke
Athene en zijn macht. Het is een pamflet met een sterk conservatieve politieke
kleur. De auteur laat zien dat hij de Atheense democratie allesbehalve een goed
systeem vindt, maar dat die 'foute' bestuursvorm in Athene wel erg efficiënt is
ingericht. De democratie van Athene houdt zichzelf in stand door het
machtsoverwicht van de Atheense vloot.
In dit traktaat, dat wel bekend staat als
'de oude Oligarch' komt een visie naar voren, die haaks staat op het
verheerlijkende beeld van Athene van Perikles (in zijn beroemde rede uit het
werk van Thucydides). Het vormt daar zelfs een mooie aanvulling bij.
In eenvoudig, bijna spreektaal-Grieks zet
de auteur zijn grieven en kritiek uiteen. Hij legt vaak de vinger op de zere
plek en biedt treffende analyses, die ook volgens veel moderne historici hout
snijden. Vanwege de politieke kleur en de onklassieke stijl is het geschrift
vaak versmaad of terzijde gelaten.
Hoogste tijd dus om hier wat aan te
veranderen. Fik Meijer, emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis aan de UvA en bekend auteur
van boeken over de oudheid (zoals over Gladiatorenspelen en wagenrennen, en het
veelgelezen Keizers sterven niet in bed) verzorgt een uitgebreide
inleiding op het traktaat. Vincent Hunink geeft de Griekse tekst en een
frisse Nederlandse vertaling.
FRAGMENT
'Wat betreft het politieke
systeem van de Atheners, dat ze daar zo'n soort systeem hebben gekozen, dat keur
ik niet goed. En wel hierom: door die keuze hebben ze ervoor gekozen dat de
slechten er beter aan toe zijn dan de goeden. Daarom keur ik dat dus niet goed.
Maar nu ze er eenmaal zo over denken, houden ze dat systeem goed in stand en
doen ze alles goed waarmee ze volgens de rest van de Grieken in de fout gaan.
Dat zal ik nu laten zien.
Ten eerste zal ik dan het volgende zeggen. Het is terecht dat de armen en het
volk daar meer lijken te hebben dan de edelen en de rijken. En wel hierom: het
is het volk dat de schepen bemant en dat de stad macht geeft, en stuurlui en
bootslui en kapiteins van vijftigriemers en onderstuurlui en scheepsbouwers, dát
zijn de mensen die de stad macht geven, veel meer dan de infanterie en de edelen
en de goeden. Zo liggen de zaken dus en daarom lijkt het terecht dat iedereen
deelheeft aan de bestuursfuncties door loting of verkiezing en dat elke burger
die dat wil het recht van spreken heeft.
Verder zijn er publieke functies die veiligheid geven als ze goed vervuld
worden, en die als ze niet goed vervuld worden gevaar opleveren voor het hele
volk, en aan die functies wil het volk helemaal geen deel hebben. Ze vinden niet
dat ze door loting deel moeten hebben aan de functies van generaal of hoofd van
de cavalerie. Het volk begrijpt namelijk dat het er meer mee gebaat is als het
die functies niet zelf vervult maar laat vervullen door de meest capabele
mensen. Maar publieke functies die betaald worden, waar je thuis voordeel van
hebt, die functies wil het volk vervullen.
Verder wekt het bij sommigen verbazing dat zij overal meer overlaten aan de
slechten en de armen en de gewone man dan aan de goeden. Maar juist daardoor zal
blijken dat zij de democratie in stand houden. Want de armen en de gewone man en
de minderen, als die er goed aan toe zijn en als er veel van dat soort lui
komen, dan zullen ze de democratie uitbreiden. Maar gaat het goed met de rijken
en de goeden, dan versterkt de gewone man juist zijn eigen tegendeel! (...) '
RECENSIES
'...de Oude Oligarch aangeduide brompot, wiens pamflet onlangs
door Vincent Hunink in aangenaam Nederlands is vertaald.'
J o n
a L e n d e r i n g in NRC Handelsblad
12 augustus 2011
latest changes here:
017-09-2017
|