MELITO VAN SARDES
Als een lam
de
oudste Paashomilie
vertaald
door Vincent Hunink,
ingeleid door Paul van Geest
Brevier, Kampen 2013
[80 p; ISBN 978 94 91583 179; EUR 12,50]
In het vroege christendom is de
christelijke leer nog lang niet op alle punten
ontwikkeld. Een paar hoofdgedachten zijn
duidelijk, maar over tal van zaken is er volop
debat. Dat geldt bijvoorbeeld voor zowat alle
aspecten van de joodse traditie. In hoeverre
is het christendom nu echt een breuk met die
traditie, en waar lopen de lijnen juist door?
De christelijke schrijver en bisschop
Melito van Sardes buigt zich over de vraag wat
het christelijke Pasen met het joodse Pasen
van doen heeft. Via een ingenieuze verklaring
van Exodus (uit het joodse Oude Testament)
laat hij zien dat het 'paaslam' waarvan daar
sprake is Jezus Christus is. Het joodse model
wordt vervangen door de nieuwe christelijke
werkelijkheid.
Melito wordt vaak verweten dat hij
'anti-joodse sentimenten' in zijn tekst zou
laten klinken. Wie goed leest ziet dat dit
reuze meevalt. het lijkt erop dat Melito zelf
een jood was, die vanuit zijn joodse
achtergrond zijn christelijke positie scherp
moest afbakenen.
De hier vertaalde tekst is de oudst
bestaande christelijke paashomilie (preek). De
tekst is pas in de 20e eeuw teruggevonden op
stukken papyrus. De stijl van de tekst is
verzorgd: het geheel houdt het midden tussen
een zorgvuldig uitgesponnen meditatie over het
Paasmysterie, een theologische uiteenzetting
en een lyrische tekst met veel retorische
stijlfiguren.
Alle reden dus om dit bijzondere
document in het Nederlands uit te brengen.
De vertaling van Vincent Hunink wordt
voorafgegaan door een korte, in formatieve
inleiding door Paul van Geest
Uit de
voorjaarscatalogus van Uitgeverij Brevier :
FRAGMENT
Zoals het dus is met vergankelijke
voorbeelden,
zo is het ook met onvergankelijke.
Zoals het is met aardse zaken,
zo ook met hemelse.
Het heil en de realiteit van de Heer
werden voorafgebeeld in het volk Israël.
De regels van het Evangelie
werden vooraf verkondigd in de Wet.
Zo werd het volk Israël het model van een
ontwerp
en de Wet de schriftelijke neerslag van een
symbool.
Het Evangelie vormt de uitleg van de Wet,
de vervulling ervan,
en de Kerk de plaats waar de Wet
realiteit wordt.
Het model was waardevol vóór de realisatie
het symbool fantastisch vóór de interpretatie.
Dat wil zeggen,
het volk Israël was waardevol
voordat de Kerk opstond,
en de wet fantastisch
voordat het Evangelie in het licht kwam.
Maar zodra de Kerk opstond en het Evangelie
voorop stond
raakte het model leeg: zijn kracht
ging over op wat realiteit werd.
En de Wet vond zijn vervulling, zijn kracht
ging over op het Evangelie.
Zoals het model leeg raakt
doordat het beeld overgaat op wat echt reëel
is,
en het symbool vervuld raakt,
in het licht gezet door interpretatie,
evenzo vond de Wet zijn vervulling
doordat het Evangelie in het licht kwam
en raakte het volk Israël leeg
doordat de Kerk opstond.
En het model werd losgelaten
door de verschijning van de Heer.
Zo is wat vroeger waardevol was
vandaag waardeloos geworden
doordat wat reële waarde heeft
is verschenen.
Ja, vroeger was het waardevol,
de slachting van het schaap,
nu waardeloos door het leven van de Heer.
Waardevol was de dood van het schaap,
nu waardeloos door het heil van de Heer;
waardevol het bloed van het schaap,
nu waardeloos door de Geest van de Heer;
waardevol het lam dat geen kik gaf,
nu waardeloos door de onberispelijke Zoon;
waardevol de tempel beneden,
nu waardeloos vanwege Christus boven.
Waardevol was het Jeruzalem beneden,
nu waardeloos vanwege het Jeruzalem boven
(vgl. Galaten 4,26);
waardevol was de beperkte erfenis,
nu waardeloos door de ruime genade.
Want de heerlijkheid Gods
zit niet gebonden aan één plaats,
één klein stukje erfdeel.
Nee, tot alle grenzen van de wereld
is Zijn genade uitgegoten.
Dáár heeft de almachtige God Zijn tent
opgeslagen
door Christus Jezus,
aan wie de eer zij tot in de eeuwen.
Amen.
(c.39-44)
RECENSIES
'...fris vertaald
door de onvermoeibare Vincent Hunink en ingeleid door
Paul van Geest.'
uit korte recensie in
het Katholiek Nieuwsblad door HR, 22 maart 2013,
+p16
+++
'Dit is een heel
bijzonder boekje. Stel je voor dat je een paaspreek kunt
lezen die zo’n 160 jaar na Christus is gehouden. Een
preek dus uit de vroeg-christelijke kerk, gehouden door
Melito, bisschop van Sardes zo’n kleine 2000 jaar(!)
geleden. Hoe verkondigde men toen het grootste heilsfeit
uit de geschiedenis? In een preek in zeven deeltjes (!)
legt Melito uit wat Pasen betekent, en vooral hoe het
zich verhoudt tot het Joodse Pesachfeest. Opvallend
daarbij is hoe scherp hij laat zien wat de joden gedaan
hebben met hun Messias. Hij doet dat bewogen en
indringend, maar wie hem van antisemitisme beschuldigt,
heeft hem zeker niet goed begrepen. Het boekje wordt
ingeleid door professor Paul van Geest die de
historische context verduidelijkt waarin deze preek is
ontstaan. De vertaling van Vincent Hunink laat goed zien
van welke stijlmiddelen bisschop Melito gebruik maakte
om zijn hoorders te overtuigen. Wie dit boekje leest,
kan zich verwonderen en verheugen over de blijvende
kracht van de Evangelieverkondiging door alle eeuwen
heen! De vertaling leest als een trein en de uitgave is
zeer verzorgd. Lezen dus!
bespreking door (??)
in Ambtelijk Contact, voorjaar 2013
+++
'... nieuw
vertaald... lezenswaardige inleiding... door de
dichterlijke toon, de korte maar krachtige formulering
en de hartelijke verbondenheid met het geheimenis van de
verzoening door Christus' bloed, is dit boekje uitermate
geschikt voor persoonlijke meditatie. (...) Van harte
aanbevolen.'
uit de bespreking
door D s . A . v a n
d e r Z w a n in Om Sions Wil,
pastoraal gezinsmagazine 77, 2013, nr 26 (december), p
26
latest changes here:
17-09-2017
|