tweetalige
uitgave (Grieks-Nederlands)
vertaald door Vincent Hunink
uitgeverij Noordboek, Gorredijk 2024
ISBN 97894 64712025; pb. 94 p.
Lucianus, de befaamde Griekse satiricus uit de
2e eeuw, voert Zeus en Hermes op als
slavenhandelaren. Vandaag hebben ze bekende
filosofen in de aanbieding. Wie koopt Diogenes?
Hij helpt je om te ontspullen, maar erg beleefd
is hij niet. En wie neemt Socrates? Hij houdt
meer van de ziel dan van het lichaam, dus zal
hij je zoon heus met rust laten. Dan hebben we
nog Pythagoras, die goddelijke filosoof die
weigert om bonen te eten. En Chrysippus, een
aanrader als je in logica verstrikt wilt raken.
Of bied op Pyrrias, de filosoof die beweert dat
niets werkelijk bestaat, waardoor hijzelf helaas
ook tot niets in staat is. Speciale aanbieding:
bij Heraclitus, de somberaar, krijgt je de
altijd lachende Democritus cadeau. Een heerlijke
satire waarin we de Griekse filosofen leren
kennen.
FRAGMENT
ZEUS
(1) (Tegen
een
dienaar) Zet jij even de bankjes goed en
maak alles klaar voor de bezoekers. (Tegen
een andere dienaar) En breng jij de
modellen binnen en zet ze naast elkaar. Maar wel
eerst even fatsoeneren, dat ze er netjes uitzien
en zoveel mogelijk volk aantrekken. (Tegen
Hermes) En jij, Hermes, doe je
aankondiging en roep de mensen bij elkaar.
HERMES
Attentie, attentie! Alle kopers naar de
verkoopplaats, iedereen veel geluk gewenst!
Verkoop van allerhande filosofenlevens, voor elk
wat wils! LUKT Contant afrekenen even niet? Geen
probleem, stel een borg en betaal pas volgend
jaar!
ZEUS
Nou, er
komen er wel veel. Geen tijd verliezen nu, we
moeten ze niet ophouden. Start van de verkoop!
HERMES
(2) Wie
wilt u dat ik als eerste naar voren haal?
ZEUS
Doe die
met die lange haren daar maar, die Ioniër.
Tjonge, wat een voorname verschijning!
HERMES
(Tegen
een filosoof) Hé, jij daar, die van
Pythagoras! Kom eens van dat podium en show
jezelf aan het publiek.
ZEUS
Kondig
hem maar aan.
HERMES
Nú te koop: het beste leven, het
voornaamste. Wie schaft het aan? Wie wil méér
dan mens zijn? En de harmonie van de kosmos
kennen en herboren worden?
KLANT 1
Mmm,
qua uiterlijk niet verkeerd. Maar wat is zijn
specialiteit?
HERMES
Wiskunde,
astronomie,
geometrie, charlatanerie, muziek en oplichterij.
Ziehier een eersteklas ziener.
KLANT 1
Mag ik
hem een paar vragen stellen?
HERMES
Absoluut,
ga gerust uw gang.
KLANT 1
(3)
Waar kom je vandaan?
PYTHAGORAS
Van
Samos ben ik.
KLANT 1
Waar
ben je opgeleid?
PYTHAGORAS
In
Egypteland, bij de wijzen aldaar.
KLANT 1
Vertel
eens, als ik jou aanschaf, wat ga je me dan
leren?
PYTHAGORAS
Awel,
leren doe ik u niets, ik breng u zaken in
herinnering.
KLANT 1
In
herinnering, hoezo?
PYTHAGORAS
Eerst
kuis ik uw ziel en maak haar rein, alle
vuiligheid poets ik weg.
KLANT 1
Oké,
stel ik ben helemaal schoon. Hoe gaat dat
herinneren dan?
PYTHAGORAS
Vooraleerst
door
lang te stilzwijgen en niet te spreken. Geen
woord, gedurende een vijftal jaren.
KLANT 1
Tja,
beste man, dan is de zoon van Croesus beter als
leerling! Want ik ben een kletskous, ik wil geen
rol als standbeeld. Maar goed dan, wat komt er
na die vijf jaar zwijgen?
PYTHAGORAS
Dan
bekomt ge muzische alsook geometrische scholing.
KLANT 1
Geweldig,
ik word dus eerst citerspeler en daarna pas
wijs.
PYTHAGORAS
(#4) En
tellen leert ge daarenboven.
KLANT 1
Nou,
tellen kan ik al.
PYTHAGORAS
Hoe dan
telt ge?
KLANT 1
Een,
twee, drie, vier ...
PYTHAGORAS
Ha ha!
Wat gij aanziet voor vier is tien en een
volmaakte driehoek en onze eed.
KLANT 1
Goeiendag!
Ik zweer het bij die grote eed van vier: nooit
eerder hoorde ik zo’n goddelijke theorie. Nooit
zoiets heiligs!
PYTHAGORAS
En
aansluitend, waarde vriend, zult gij worden
verwittigd aangaande aarde, lucht, water en
vuur, inzake hunne krachten en hoe zij, gezien
hun vorm, zich moveren.
KLANT 1
Eh,
heeft vuur dan een vorm? En lucht? En water?
PYTHAGORAS
Zeker
en vast! Vermits beweging niet kan zonder vorm
of gestalte. En daarenboven zult gij leren dat
God een getal is en geest en harmonie.
KLANT 1
Het is
ongelofelijk!
RECENSIES
uit de
bespreking door Carel Peeters in V N 23
juli 2024:
'... De
vertaling van Filosofen te koop herinnert
er aan dat het vertalen van Lucianus alle
lof verdient, maar dat het wel erg traag
gaat nu er nog zoveel onvertaald ligt te
wachten....'
===
mooie uitvoerige bespreking door R o n
a l d v a n R a a k
in d e V o l k s k r a n
t 17 augustus 2024 (zonder
opmerkingen over de vertaling als
vertaling)
===
kort signalement in T r o u w van 21
augustus 2024, twee weken later gevolgd
door een lange, lovende bespreking door T
h o m a s H e i j (Trouw, Denken, 4
september 2024): 'Gelukkig zit er een
uitstekend nawoord van de vertaler bij,
waarin alle nuances worden aangestipt,
zonder dat het droog of schools wordt. Die
vertaler (...) heeft van de tekst een
pareltje gemaakt (...) docenten Grieks
kunnen hun lol op: als je leerlingen
hiermee niet aan de praat krijgt...'
===
uit de bespreking in Kunsttijdschrift Vlaanderen door K a t r i e n V a n a c k e r.
'Vincent Hunink biedt ons met zijn ‘Filosofen te koop’ een nieuwe,
toegankelijke vertaling van dat leuke werkje. Hunink plaatst zijn
vertaling mooi naast de Griekse tekst, wat het boeiend maakt om te zien
hoe vlot hij het Grieks omzet naar onze spreektaal. Hunink durft los te
komen van de Griekse zinsstructuur, voegt hier en daar wat Nederlandse
stopwoorden toe en laat de inhoud en grappen steeds primeren. Door ook
een nummering en regieaanwijzingen aan zijn vertaling toe te voegen,
heeft Hunink de tekst nog vlotter leesbaar gemaakt.'
