Thomas a Kempis (1379-1471), afkomstig uit het Rijnland (Kempen bij Krefeld), is vooral bekend vanwege zijn Navolging van Christus (De imitatione Christi). Hij geldt als een van de belangrijkste figuren van de 'Moderne Devotie'.

Een van zijn minder bekende werken is het zogenaamde Rozentuintje (Hortulus rosarum), geschreven na 1456. Thomas brengt in dit kleine werk veel van zijn ascetische levensprincipes en mystieke aspiraties samen. Misschien bedoelde Thomas de vele moraliserende aanwijzingen ook voor zichzelf. Maar in ieder geval kunnen ze ook andere lezers aanspreken. Mede door zijn compactheid is de Rozentuin ook geschikt als eerste kennismaking met het werk van Thomas.

Paul van Geest nam het traktaat in eerste versie (meegelezen door Vincent Hunink) op in zijn studie 'Thomas a Kempis, mystagoog op de breuklijn tussen de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, Kok, Kampen 2008. Voor deze aparte uitgave van het traktaat is de vertaling herzien en aangepast door Vincent Hunink en voorzien van een nieuwe inleiding door Paul van Geest.

Teksten

Voorbeeldtekst:

IV. Strijd tegen de eigen gebreken

Het Rijk hemelen ondergaat geweld (Mt. 11: 12)

Het is iets van velen om te beginnen, van weinigen om voort te gaan, en maar voor zeer weinigen is het weggelegd tot volmaaktheid te komen. Want ofwel vervallen wij te zeer tot het vlees ofwel richten wij ons op in arrogantie, ofwel worden wij door tegenslagen gebroken.

Ach! Zelden wordt hier iemand gevonden die God oprecht zoekt en zich volmaakt overwint en zichzelf geheel en al laat varen. Een devoot mens heeft eens gezegd: ‘De volmaaktheid is een witte raaf. Het is zo moeilijk jezelf te overwinnen!’

Wie niet werkt ten behoeve van de deugd zal niet verzadigd worden door haar zoetheid. Aan alle deugd zit iets goeds gekoppeld, en zij herschept degene die goed doet. Wie zondig handelt bewerkt voor zichzelf een slecht einde, verliest zijn eer, verstoort zijn rust, vindt pijn, vergroot zijn triestheid en neemt de smaak van het goede weg. Maar wie zich onthoudt van wat is geoorloofd, is veiliger voor het ongeoorloofde.

Wie een hond zijn tong uitrukt zal niet bang zijn voor een beet. En wie het stilzwijgen streng handhaaft zal met zijn lippen geen aanstoot geven. Wie graag alleen is en zwijgt, is ver van leugens en twisten, van laster en vloeken, van woede en gemor. Wie geen slechte dingen hoort, noch ijdelheden ziet, zal dat alles gemakkelijker mijden en het nalaten om zulke dingen te overdenken. Bewaking van de zintuigen immers is een bron van zuiverheid, een oefening voor vrede en een ruimte voor devotie. Wanneer woede in het gemoed komt, wijkt de wijsheid van de verstandige.

Wie toornig spreekt lijkt op een blaffende hond. Wie echter zachtmoedig antwoordt breekt de kracht van de woede, en in plaats van doornen schenkt hij rozen aan de bedrukte. Gezegend is de tong van de verstandige, want die heelt de wonden van de toornige. Wie zijn gebreken weerstaat zodra zij opkomen en nog klein lijken, zal ze gemakkelijker uitrukken voordat ze hardnekkiger worden.

Wie zich toelegt op devote oefeningen door te bidden en te overwegen wat des hemels is, lijkt op een wijze hovenier die rozen en lelies op zijn veld plant. Hij zal zich in de toekomst zeer verheugen met de heilige engelen in het hemelse paradijs. Gelijk aan de engelen is wie de zuiverheid van zijn lichaam en ziel bewaart. Een slaaf van de demonen is wie toegeeft aan zijn gebreken en plezier schept in verkeerde gedachten. Het is een harde strijd om de geneugten te weerstaan, maar de straf later zal zwaarder zijn: foltering in het eeuwig vuur.
Geestdrift overwin je door geestdrift; een spijker haal je er met een spijker uit; gelach verjaag je door treurigheid. Wanneer de liefde voor God binnentreedt zal al het vergankelijke uit het hart wijken.

Wijs is hij die alles duizend maal duizend keer veracht.
Alles is nul: de koning, de paus en de loden bul.
Alles eindigt in dood, wormen, graf, as.
Want hoeveel iemand zich ook verheft, hij is niets, de dood neemt alles weg.
Gelukkig wie rondtrekt en een verblijf in de hemelen heeft.
 

Recensies

" Wie weet nog dat Thomas a Kempis na Ruusbroec een van de meest verspreide auteurs uit de Nederlanden is? En iedereen kent de Navolging van Christus, maar wie kent dit tractaat? Het is dan ook buitengewoon dat uitgeverij Kampen dit heeft uitgegeven. Het is een verzameling van kleine tips om christelijk te leven, volledig in de traditie van de Moderne Traditie. Het is verrassend eigentijds. Thomas a Kempis gaat dan ook naar de kern van het christelijk leven en slaagt de contingente dingen over. Vandaar dat het tractaat nog steeds ‘actueel’ is. De uitgave is heel verzorgd. Het is echt mooi uitgegeven, met een rustige bladspiegel. De tekst wordt ook goed toegelicht door de vertaler waar dat nodig blijkt. "

HG op www.christusrex.be

latest changes here: 17-09-2017