FRAGMENT

Op dit punt dient zich een grote verwantschap aan met Nijmegen, de stad van de Bataven: heel onze stad is gebouwd op een heuvel, en de 'heuvel van God', namelijk onze Academie, neemt zo ongeveer de uiterste, hoogste plaats in.[1]

Vanwege haar hoogte is Gibea door de Israëlieten aangewezen voor onderwijs, maar waarom eigenlijk? Dat komt omdat hooggelegen plekken bij uitstek geschikt worden geacht voor hogere studies.[2] Vandaar ook de mythe dat de Muzen wonen op bergen en hoge plekken, en dat men hun de top van de Helicon[3] toewijst, waarnaar zij ook wel 'Heliconiaden' heten (zoals zij ook 'Piëriden' heten naar de berg Piërus in Thessalië).[4]

Hiervoor zijn verschillende verklaringen mogelijk. Bergen fungeren om te beginnen als een soort uitkijkpost, vanwaar je wijd en zijd in alle richtingen kunt kijken en aan dat heerlijke uitzicht je hart kunt ophalen. En zo'n vreugdevolle stemming is een belangrijke factor voor gericht specialistisch onderzoek.

Verder kan men zeggen dat bergen tot woonplaats van de Muzen zijn gemaakt omdat het daar zo rustig is: ze zijn hellend en lastig toegankelijk, wat reizigers en andere onwelkome verstoorders ontmoedigt. En hoe weldadig rust werkt op hogere studies is wel niemand onbekend.

Maar de belangrijkste reden waarom bergen de vaste woonplaatsen van de Muzen zijn is volgens mij wel deze. Men wil ermee tot uitdrukking brengen dat de weg naar de wijsheid steil en moeilijk is, alleen begaanbaar met veel gezweet en gezwoeg, maar dat degenen die dankzij onvermoeibare inzet alles te boven komen uiteindelijk de hoogste kennis bereiken van de allermeest verheven zaken.

Want ja, Muzenvereerders krijgen toegang om, in zoverre dat in het menselijk bestaan mogelijk is, de goddelijke mysteriën aan te zien, de mysteriën waarin ooit ook de engelen mochten schouwen.[5] En voor hen openen zich ook de meest fundamentele grondslagen van het recht: wat is billijk en onbillijk? Wat is eerbaar of schandelijk, rechtvaardig of onrechtvaardig? In die vragen komen zij tot de kern. Binnengeleid worden zij in de geheimen van de natuur, die voor onkundigen een gesloten boek blijven. Zo scherpen zij enerzijds hun eigen intellectuele vermogens door dit diepgaand onderzoek, en maken zij zich anderzijds bijzonder nuttig voor de mensheid, zowel op heelkundig vlak als voor de ontwikkeling van deskundigheid op allerhande gebied. Als op een schildering bekijken zij de diverse gedragingen en karakters van mensen, en heel de historie bezien zij vanaf het begin van de wereld tot aan onze tijden.[6] Kortom, Muzen-adepten is het vergund door te dringen tot al wat er is aan goddelijke en menselijke kennis.

Daartoe is het dus, weledelgestrenge, hooggeachte heren studenten, dat de ligging van onze Academie op een hoge plaats U oproept, conform de ligging van Gibea oftewel 'heuvel van God'. En dit is wat de hier woonachtige Muzen U beloven: indien U geen weerzin voelt op te stijgen, geen afkeer de moeilijkheden onderweg te overwinnen, zult U bekranst met kennis op allerlei gebied terugkeren bij Uw eigen mensen, ja, zult U hun zelf strekken tot eer en prestige.

Met dat doel voor ogen hebben prominente mannen Nijmegen, dat van nature al Gibea was, ook in prestige tot Gibea gemaakt en bevorderd, en het is hun vaste voornemen de stad hoog te verheffen. Moge de bijzondere geschiktheid van deze plaats worden betrokken in nadere besprekingen, waarbij de Staten van geheel verenigd Gelre dan eindelijk unaniem (zo moge God hen inspireren, is mijn bede) het juiste besluit zullen nemen.^[7] Zoals de Academie is begonnen, zal zij dan ook doorgaan 'Athene te versmaden en zich te verplaatsen naar Latium,' om de woorden te gebruiken van de dichter Claudianus,[8] en met de vervallen stenen van Rama[9] kan dan ons Gibea worden opgebouwd en meer en meer worden versterkt.