VincentHunink.nl

Home > ONDERZOEK > VERTALINGEN | EDITIES | PUBL.LIJST | PROJECTEN ||| BRONNEN | INDEX



tekst

 

 

 

 

recensie van:

Fik Meijer, De Middellandse Zee. Een persoonlijke geschiedenis, (Athenaeum - Polak & Van Gennep) Amsterdam 2010; 447 blz.; ISBN 978 90 253 6809 8; prijs EUR 19,95.

 


tekst gepubliceerd in: Streven 78, 2011, 667-669


MARE MEUM

[p.667>]Zonder de Middellandse Zee is de wereld van de Oudheid ondenkbaar. Ze is daarmee ook wezenlijk voor de westerse cultuur als geheel. Handel en oorlog, aan[p.668>]voer van graan en kunst, verspreiding van ideeën (waaronder die van het christendom): alles ging in de Oudheid bovenal via zee. Ook het mediterrane klimaat, de flora en fauna zijn bepaald door die zee, die de Romeinen graag aanduidden als mare nostrum ('onze zee').

De veelgelezen oudhistoricus Fik Meijer heeft nu een mooi, lijvig en toch gunstig geprijsd boek geschreven waarin de Middellandse Zee centraal staat. Het eerste kwart ervan gaat over Meijers eigen vroege ervaringen met de Middellandse Zee. In drie meeslepende hoofdstukken maakt de lezer kennis met Meijer als jonge student, die gegrepen wordt door de Middellandse Zee tijdens een eerste treinreis in 1961 naar Barcelona. Jarenlang gaat de auteur vervolgens enthousiast duiken op Ibiza, op zoek naar Romeinse amforen, om die te verkopen. Dat was ook toen al illegaal... Als Meijer zich van die jeugdzonde heeft bekeerd komt in zijn leven het archeologisch onderwater-onderzoek centraal te staan. Met merkbaar plezier vertelt hij over een onderzoek in Turkije in 1974, en over zijn betrokkenheid bij een grootscheepse reconstructie van een Griekse trireme rond 1990. De onvermijdelijke teleurstellingen blijven niet onvermeld en maken het relaas alleen maar interessanter.

In een vierde hoofdstuk neemt de auteur de lezer mee in een speurtocht naar de zeereis van de apostel Paulus. Wie Meijers boek daarover uit 2000 heeft gelezen (hij noemt dat zijn 'meest persoonlijke boek, tot nu toe', p.91) komt hier veel bekends tegen.

De overige driekwart van het boek draagt een veel minder persoonlijk karakter. Meijer geeft eerst een historisch overzicht van de Middellandse Zee bij Grieken en Romeinen. Daarna waaiert De Middellandse Zee uit in een veelheid van thema's zoals antieke scheepvaart, schipbreuken en wrakken, graantransporten, wijn- en oliehandel, piraten, vervoer van wilde dieren voor de arena in Rome, kunstroof en vormen van reizen. Wie Meijers eerdere boeken heeft gelezen voelt zich ook hier regelmatig op vertrouwd terrein. Daarbij wisselt de schrijver soepeler dan ooit tussen Grieken en Romeinen, tussen vroege en late oudheid, 'hoog-culturele' thema's en alledaagse bijzonderheden. Niets is hem te min of te vreemd.

In een helaas maar korte epiloog eindigt Meijer opnieuw persoonlijk. Hij constateert dat de Middellandse Zee nu, vijftig jaar later, is vervuild en leeggevist, en ook van heel wat archeologische resten is beroofd. Met de slotwoorden 'Ik heb eraan meegedaan. Ik schaam mij diep' maakt hij letterlijk excuses voor zijn oude duikerszonden bij Ibiza.

Dit veelzijdige werk is een prettig, panoramisch leesboek. Maar het hinkt wel een beetje op twee gedachten: enerzijds is er het 'persoonlijke', dat tot in de ondertitel wordt uitgedrukt, anderzijds biedt het boek juist veel informatie die bij uitstek niet persoonlijk is.

Als vriend en collega van Fik Meijer ben ik misschien niet de meest neutrale criticus, maar ik zou liever een echt persoonlijk boek van Meijer lezen. De prachtige eerste drie hoofdstukken smaken beslist naar meer, en ik ben ervan overtuigd dat er nog volop stof is, ook uit de latere jaren. Wat alleen al te denken van de vele cruises die hij sinds [p.669>]zijn emeritaat begeleidt? Ik hoop dus dat Meijer een vervolg aandurft, waarin hij nog nadrukkelijker de literaire, autobiografische kant opzoekt. Een ironisch Mare meum ('mijn zee') zou misschien als titel kunnen dienen.

De Middellandse Zee biedt gelukkig ook in zijn huidige vorm heel veel moois, waarbij niemand zich hoeft te vervelen. Lezers kunnen Fik Meijer dankbaar zijn voor het zoveelste boek waarin hij de Oudheid werkelijk tot leven brengt. Daarmee heeft hij onderhand zijn jeugdige duikersfouten wel gecompenseerd. Zijn Ibiza-zonde zij hem dus vergeven.



 


Radboud Universiteit

Faculteit Letteren

GLTC

Streven

Fik Meijer


latest changes here: 30-07-2012 16:01

 

HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2014 V. Hunink

copyright statement  / contact