 |
VincentHunink.nl |
|
|
Home > ONDERZOEK > VERTALINGEN | EDITIES | PUBL.LIJST | PROJECTEN ||| BRONNEN | INDEX |
tekst
|
recensie van: Homerische Hymnen, vertaling Arthur S. Hartkamp, inleiding Irene J.F. de Jong, Groningen 2011 (uitg. Ta Grammata, reeks Obolos nr. 17, tweetalig), XV + 162 blz.; ISBN/EAN 978-90-808942-0-4; prijs: 19,50. [www.tagrammata.nl] tekst gepubliceerd in: Streven 79 , 2012, 89-90 Op naam van Homerus staat onder meer een verzameling hymnen tot verschillende Griekse goden. Deze zogeheten Homerische Hymnen komen waarschijnlijk uit de tijd na Ilias en Odyssee, misschien de zesde eeuw v.Chr. Het gaat om 33 gedichten van wisselende lengte. Ze zijn nu vertaald door Arthur S. Hartkamp in een nieuwe, aantrekkelijke tweetalige uitgave. Over de functie van de hymnen is weinig zeker. Dat blijkt uit het korte, verhelderende voorwoord van Homerus-kenner Irene de Jong, hoogleraar Grieks in Amsterdam. Misschien zijn het cultuszangen, misschien preludes ter inleiding van langere openbare voordrachten van epische teksten. Of symposium-gedichten. Voor de lezer van nu maakt het weinig uit. De langere teksten laten zich vooral lezen als mythologische verhalen over goden zoals Demeter of Apollo. De korte hymnen (5 tot 20 regels) werken wat directer als heidens-religieuze poëzie. Steeds wordt de bezongen godheid aan het slot beleefd gegroet, wat ook voor de lezer van nu innemend is. De Homerische Hymnen werden nog in 1995 vertaald door H. Verbruggen. Dat was 'een mooie vertaling, maar een vertaling in proza', volgens Hartkamp (p.161), die zelf kiest voor het Griekse metrum van de dactylische hexameter. Over die keuze valt, zoals altijd, te twisten. Als voorbeeld laat ik een fragmentje over Afrodite volgen in de beide versies: (A) Ze kreeg een mooie, met goud bewerkte kroon op het hoofd, aan haar oren bloemen van koper en kostbaar goud. Haar hals en haar boezem, zacht en zilverblank, zijn met gouden snoeren omhangen, waarmee ook de Horen, wier voorhoofdband met gouddraad omrand is, zich ook zelf opsieren wanneer ze bij Zeus op bezoek gaan om aanwezig te zijn bij de lieflijke dans van de goden. Nadat zij haar met al deze sieraden opgesmukt hadden, brachten zij haar naar de goden... (B) Op haar onsterfelijke hoofd plaatsten ze een goedvervaardigde krans, een mooie krans van puur goud; in haar doorboorde oorlelletjes bevestigden ze bloemen van geel koper en kostbaar goud. Ze sierden haar zachte hals en haar zilverblanke boezem met gouden snoeren, waarmee de Horai met gouden diadeem ook zichzelf tooien, telkens als ze zich begeven naar de verlangenwekkende groep goden, naar de woning van hun vader. Nadat ze Afrodite met al die sieraden getooid hadden, brachten ze haar bij de goden... Anders dan je misschien zou denken is (A) de nieuwe vertaling van Hartkamp (p.121; de passage begint en eindigt binnenin een versregel, en verseinden zijn hier niet aangegeven), terwijl (B) de proza-vertaling is van Verbruggen (p.74). Veel verschil tussen de twee versies is er niet. Wel kan (B) meer recht doen aan de voor deze poëzie zo typische epitheta ornantia ('versierende adjectieven', zoals onsterfelijk, goedvervaardigd, doorboord, verlangenwekkend). Zonder typografische hulp zullen weinig lezers (A) herkennen als een metrische vertaling. Ik durf zelfs te beweren dat de 'proza'-vertaling (B) in woordkeus en ritme poëtischer klinkt. De metrische keuze is dus zeker niet allesbepalend voor de kwaliteit van de tekst. Zo levert deze uitgave minstens nieuwe stof voor de discussie over de 'Nederlandse hexameter'. Die is al decennia voorwerp van verhitte debatten onder classici. Afgezien van mijn aarzelingen over het metrische aspect heb ik het nieuwe boek met plezier gelezen. Het is prettig grasduinen in de teksten, mede door de parallel afgedrukte Griekse tekst. Hartkamp levert geen geleerde noten of andere toelichtingen. De lezer wordt dus niet nodeloos afgeleid en kan zich richten op het belangrijkste: de oude teksten zelf. Een welkome uitgave.
|
Radboud Universiteit
|
latest changes here:
30-07-2012 16:01