VincentHunink



HOME VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT




 


HORTULUS
De kloostertuin van Walafried Strabo

vertaling Vincent Hunink
Toelichting Kruidentuincommissie Nederlands Openluchtmuseum
Terra, Warnsveld 2004

ISBN 90 5897 070 1; [111 blz.]

Abt Walafried Strabo van het klooster Reichenau beschrijft in een beroemd gedicht uit de negende eeuw zijn kloostertuintje. In deze eerste Nederlandse vertaling, die verschijnt ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de Kruidentuin in het Openlucht Museum Arnhem, komt Walafried's tekst in eerste instantie tot zijn recht als een poëtisch kunstwerk. De vertaling is in vijfvoetige jamben, en behoudt daarmee de essentie van de Latijnse regels, zonder aan dichterlijke kracht in te boeten. Vanzelfsprekend vindt de lezer ook alle denkbare plantkundige toelichtingen, verzorgd door deskundigen van het Openlucht Museum in Arnhem. De feestelijke uitgave bevat naast de Latijnse tekst en de vertaling van de Hortulus ook tal van illustraties, inclusief afbeeldingen van een van de belangrijkste handschriften waarin de Latijnse tekst is overgeleverd.

Over de totstandkoming van de vertaling is een artikel geschreven. De volledige tekst daarvan is on-line beschikbaar. (Zie hiervoor bij de links onderaan deze pagina).

Het boek is officieel ten doop gehouden in het Openlucht Museum Arnhem op 27 mei 2004. Meer info over de kloostertuin en de museumwinkel bij het Openlucht Museum. Uiteraard is de vertaling ook via de normale boekwinkel te koop of te bestellen.

De tuin in het Nederlands Openlucht museum, naar het model van Walafried (foto: Marco Balvers)

 

onder en boven: in de tuin van het Openluchtmuseum tijdens de presentatie van het boek, 27 mei 2004 (foto's: Marco Balvers)



FRAGMENT



MOEIZAME ARBEID

 

Wanneer de winter, kind van ouderdom,

de buik van het jaar, die gretig potverteert

op wat met werken is bijeengebracht,

onderduikt, en barre resten vorst

verdwijnen bij de terugkeer van de lente

(begin van alles, parel van het jaar!)

en het braakland weer in oude glans herrijst,

als klare lucht de wolken openbreekt

en kruiden en bloemen op Zefiers zoete roep

hun prille scheuten aan het daglicht brengen

- lang lag alles in de bodem besloten,

het ijzig witte duister ruimschoots beu -

als bossen weer loof vertonen, bergen weer kleur,

als weiland weer zo groen is dat het duizelt,

zie dan mijn kruidenbed! Mijn lapje grond

op het zuiden, pal voor de deur, geheel bezaaid

met netels, vol met schadelijk, giftig spul!

Wat moet ik doen? De zaak zit diep geworteld

en stevig in en om elkaar vervlochten,

als handige biezen matjes in een stal

voor onder beurse, soppige paardenhoeven.

   

Niet getreuzeld nu! Ik pak de schoffel

val de luie kluiten aan, verniel

het hele onkruid-stelsel dat er welig

tiert en wied het hele zaakje los,

verwoest de holen van de schuwe mol,

en breng de pieren en de wormen boven.

Vervolgens krijgt mijn border volop wind

en zonneschijn, compact en strak in zijn houten

hekje, ietsjes opgehoogd en hellend.

De aarde wordt zorgvuldig omgewoeld,

en krijgt een volle deklaag vette mest.

We kweken kruiden deels met zaad en deels

met oude stekjes uit een vorige jeugd

 


HET WERK VAN DE NIJVERE TUINIER

 

En dan sproeit soms een voorjaarsregen zacht

op het klein gewas en laat de maan zijn schijnsel

weldadig vallen op het prille groen.

Maar soms, wanneer het droog en dauwloos blijft,

draag ik, bezorgd om dorheid en benauwd

voor schade aan de tere weefsels, liefdevol

emmers helder water aan en giet ze

eigenhandig druppelsgewijze uit:

ik wil geen grote gutsen vocht, waardoor

het aangebrachte zaad weer weg zou spoelen!

 

En zo bekleedt het tuintje zich al snel

met kleine kiemen. En hoewel het deels

verstoft, bij het afdak, lucht- en regenloos,

en deels verregent en de zon verjaagt

waar een hoge muur het sterrenlicht blokkeert,

toch heeft het nooit het toevertrouwde zaad

beschaamd en zonder hoop op bloei verborgen.

Integendeel, wat vrijwel droog in kuiltjes

wordt gestopt schiet als herboren weer

omhoog, draagt vrucht, met nieuwe kracht bezield!

Nu komt het aan op dichtergaven, kennis

en bevlogen taal, om alles van die oogst

met name te noemen, in alle geuren en kleuren:

dan krijgt het kleine goed een grote eer.

 

 

SALIE

 

Vooraan prijkt op de eerste rij de salie,

geurig, sterk en prima om te drinken.

Hij werkt probaat bij tal van mensenkwalen

en blijft om zijn verdiensten immergroen.

Maar hij kampt met burgerkrijg: de nieuwe uitgroei

dreigt de rest te verstikken, oude stronken

botweg af te knijpen, en dient gesnoeid.

 

 WIJNRUIT

 

Het lommerrijke bed wordt hier omkranst

door frisse ruit. Zijn kleine blaadjes werpen

smalle plukjes schaduw en laten wind

en zon tot onderin de stengels komen.

Reeds licht beroerd geeft hij zijn geuren vrij.

Hoewel dit kruid op vele krachten boogt

is "tegengif" zijn meest geliefd gebruik:

het drijft de kwade sappen uit het lijf.

 



RECENSIES

 

Poëzie over salie en papaver
door P i e t   G e r b r a n d y

in: De Gelderlander, 9 juli 2004, 'Zomerboeken'

'Op warme zomeravonden in je tuin zitten, dat is wat menigeen zich van de vakantie voorstelt. Maar wat als je geen tuin hebt, of het regent van mei tot september? In dat geval kun je je behaaglijk terugtrekken in een literaire tuin. De Zuid-Duitse monnik Walafried, bijgenaamd Strabo (de Schele), leermeester van Karel de Kale en vanaf het jaar 842 abt van het klooster te Reichenau, schreef in het Latijn een alleraardigst gedicht over de tuin van zijn instituut. Hortulus (tuintje) beschrijft in 444 regels een groot aantal geneeskrachtige kruiden, van salie tot papaver, met als hoogtepunt de lelie en de roos, die natuurlijk ook christelijke symbolen waren. Het gedicht is zeer leesbaar vertaald door Vincent Hunink en uitvoerig toegelicht door de kruidentuincommissie van het Nederlands Openluchtmuseum. 'Blanke lelie, met welk vers, welk lied / vermag mijn dorre Muze jou te prijzen? / Je blankheid herinnert aan het wit van sneeuw, / je zachte bloesem ruikt naar bos op Saba.' Het aantrekkelijke van dit boek is dat het binnen een paar bladzijden meeneemt naar de verstilde sfeer van een kloostertuin, zelfs al woon je tienhoog of lig je aan het strand in Portugal.' 

 



latest changes here: 17-09-2017

 


 

HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2017 V. Hunink

copyright statement  / contact