|
VincentHunink |
|
|
|
HOME | VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT |
|
vertaling Vincent Hunink, inleiding Rogier
van der Wal  ISBN 978 94 6340 133 3; ca. 224 p.; prijs € 24,90
De Grieks-Romeinse
cultuur is ondenkbaar zonder goden. Hun
tempels en afbeeldingen, en vooral hun
talrijke verhalen vervulden de wereld. Maar
bestonden de klassieke goden ook echt, en zo
ja, wat deden zij? Daarover debatteerden
vooral fi losofen. En die waren het, zoals
vaak, grondig met elkaar oneens. De
volgelingen van Epicurus zagen voor goden een
minimale rol weggelegd, terwijl de
invloedrijke Stoďcijnen goddelijke machten
juist overal werkzaam zagen.
Beroepstwijfelaars zoals de Academici lieten
de zaak bij voorkeur open. De
verschillende ideeën over goden staan handig
bij elkaar in een belangrijk en invloedrijk
boek uit de oudheid zelf. Het is geschreven
door de Romeinse staatsman, redenaar en
schrijver Marcus Tullius Cicero (106-43
v.Chr.). In de klassieke vorm van een dialoog
tussen geleerde heren laat Cicero de meest
essentiële vragen en antwoorden de revue
passeren. Natuurlijk strooit hij gul met
citaten, vooral van dichters. In Het
bestaan van de goden komen Griekse filosofie
en Romeinse literatuur prachtig samen. De
vertaling is een heruitgave van een tekst die
in 1993 verscheen bij Athenaeum - Polak &
Van Gennep. De vertaling is licht bewerkt en
voorzien van een nieuwe inleiding door Rogier
van der Wal.
[Uit het betoog van de Stoďcus Balbus:] "Ik zeg dus dat de wereld en alle delen van de wereld door de voorzienigheid der Goden in den beginne zijn gemaakt en te allen tijde worden bestuurd. Deze stelling wordt in onze school doorgaans in drie onderdelen gesplitst. Het eerste deel is afgeleid van het argument dat de Goden bestaan: als men dat heeft beaamd, moet men erkennen dat de wereld door hun wijsheid wordt bestuurd. Het tweede deel laat zien dat alle dingen onderworpen zijn aan een met bewustzijn begiftigde natuur en zich daardoor op een prachtige manier voltrekken. Als men dit heeft vastgesteld, volgt eruit dat ze vanuit levende beginselen zijn voortgekomen. Het derde punt is afgeleid van de bewondering die we voelen voor de dingen van hemel en aarde. Over naar het eerste argument. Je kunt natuurlijk ontkennen dat er Goden bestaan. Democritus doet dat op een bepaalde manier door met ‘afbeeldingen’ aan te komen zetten, en Epicurus met ‘beelden’. Maar wie het bestaan van de Goden aanvaardt, die moet erkennen dat ze ook iets doen, en wel iets voortreffelijks. Welnu, er is niets voortreffelijkers dan het bestuur over de wereld; dus wordt zij bestuurd door de wijsheid der Goden. Zoniet, dan moet er in elk geval iets hogers en machtigers bestaan dan de Godheid, van welke aard ook, of het nu levenloze natuur is of een lotsnoodzaak die met grote kracht voortgaat alle schitterende dingen te scheppen die wij zien. Maar dan is het wezen der Goden dus niet oppermachtig en niet uitmuntend, voorzover het immers onderworpen is aan die lotsnoodzaak dan wel natuur waardoor hemel, zee en aarde worden geleid. Maar niets staat hoger dan de Godheid, dus moet de wereld door hem geleid worden. Aan geen enkele natuur is de Godheid dus ondergeschikt of onderworpen: hij leidt derhalve zelf heel de natuur. Verder, als we aanvaarden dat de Goden intelligent zijn, aanvaarden we tevens dat ze voorzienig zijn en wel in de belangrijkste dingen. Zouden ze dus niet weten welke zaken het belangrijkst zijn en hoe die aangepakt en beheerst moeten worden, of zouden ze misschien niet de macht hebben om zaken van zulk gewicht op zich te nemen en te dragen? Maar onwetendheid is aan het wezen der Goden vreemd, en moeite om een bepaalde taak op zich te nemen vanwege zwakheid valt volstrekt buiten de goddelijke majesteit. Waaruit blijkt wat wij beweren: de wereld wordt bestuurd door de voorzienigheid van de Goden. Aangezien de Goden bestaan (aangenomen dat ze bestaan, zoals ook werkelijk het geval is), moeten ze ook levend zijn, en niet alleen levend maar ook in het bezit van rede. En ze moeten dan onderling verbonden zijn in een soort burgergemeenschap en ‑samenleving, waarbij ze de leiding hebben over deze ene wereld als over een gemeenschappelijke staat of stad. Hieruit volgt dat ze dezelfde rede hebben als de mens en dat voor beide dezelfde waarheid geldt, dezelfde ‘wet’ die het juiste voorschrijft en het verkeerde verbiedt. En hieruit kun je begrijpen dat praktisch inzicht en geest bij de mensen van de Goden komen. Om die reden zijn in het bestel van onze voorouders Geest, Trouw, Deugd en Eendracht vergoddelijkt en publiekelijk met tempels geëerd. Hoe zou het mogelijk zijn te ontkennen dat zij onder de Goden verkeren, wanneer wij hun afbeeldingen plechtig en devoot aanbidden? En als de mensheid geest, trouw, deugd en eendracht bezit, waar anders vandaan kunnen die dan zijn afgedaald naar de aarde dan van de hemelmachten? En daar wij wijsheid, rede, praktisch inzicht hebben, moeten de Goden diezelfde eigenschappen in nog veel sterkere mate hebben, en niet alleen hebben, maar ook gebruiken, bij de grootste en belangrijkste zaken. Maar er is niets hogers of beters dan de wereld; zij moet dus door de wijsheid en voorzienigheid van de Goden worden bestuurd. Tenslotte, aangezien we nu genoeg bewijzen hebben geleverd voor de goddelijkheid van de wezens wier bijzondere macht en buitengewone pracht wij kunnen zien ‑- ik bedoel zon en maan en de zwervende en vaste sterren, de hemel, de wereld zelf en al die dingen ter wereld waar de mens zo veel voordeel en gemak van heeft -‑ dan moet de conclusie luiden dat alles wordt geleid door een goddelijke geest en een goddelijk inzicht."(boek 2, 75-80) Eerste
uitgave: Cicero, De goden
---
Recensies
De meest uitvoerige beschouwing verscheen van de hand van P i e t G e r b r a n d y in De Groene Amsterdammer van 30 maart 1994. Daarin geen nader oordeel over de vertaling.
'Levendige
vertaling' is daar de enige qualificatie die op
de vertaling zelf betrekking heeft. === De
heruitgave van 2018 is op meer plaatsen
besproken uit
de recensie door N i c o l e J a
n s s e n op www.archeologienederland.nl
volledige
tekst Uit
de bespreking door A n n e t v a
n W i e c h e n op
www.oudweb.nl
'Fijn, dat
deze vertaling opnieuw is uitgegeven!
===
'...
Door Huninks soepele vertaling leest dit boek
als een trein.' === uit
de bespreking door K o e n V a n
d e n d r i e s s c h e in Kleio
augustus 2018, '(...)
Zo gevat als Kuin is, zo langdradig is Cicero.
Valt dat even tegen. Cicero – we moeten het
durven zeggen – is een blauwkous. Hij is in zijn
geschriften een pleiter, die zich ervan bewust
is dat herhaling loont, indoctrinerend werkt …
Ons vermoeit het, vooral als we voor de tiende
keer van Balbus moeten horen dat er niets hoger
is dan de rede. Dit werk is geen nieuwe
vertaling maar een heruitgave van de publicatie
van 1993,
Andere Cicero-bijdragen op Vincenthunink.nl latest changes here:
11-12-018
|
